Sigara Bizi Nasıl Etkiler?

Sigara bağımlılığı, Türkiye'de ve dünyada yaygın olan ve hala artmaya devam eden bir durumdur. Sigaranın zararlı etkilerinin bir kısmı çoğu insan tarafından bilinir. Peki bize nasıl zarar verir ve vücudumuz sigaraya ne gibi tepkiler verir?

Sigara kullanan insanlara nasıl başladıklarını sorduğumuzda genelde ''Bir taneden bir şey olmaz'' düşüncesiyle ve çevrenin etkisiyle başladıkları cevabını alırız. Ama yalnızca bir tane sigara bile büyük zararlar verir. Sadece fiziksel değil ruhsal ve sosyal olarak da olumsuz etkileri bulunmaktadır.

Sigaranın etken maddesi olan nikotin yapıca beynimizde hücreler arası iletişimi sağlayan maddelerden biri olan'' asetilkolin'' e benzer. Nefes yoluyla alınınca öncelikle akciğerler ve kan dolaşımına geçer. 7 saniyelik bir süre içinde alınan nikotinin dörtte birlik kısmı beyne ulaşır ve ''dopamin'' adlı mutluluk hissi veren kimyasalın salınmasına neden olur. Dopamin bütün bağımlılıklarda rol oynamakta ve sahte iyilik hissini sağlamaktadır. Böylece vücut zaman geçtikçe daha çok dopamin ve dolayısıyla nikotin istemeye başlar ve bağımlılık gelişmiş olur. Nikotin alınmadığında ise uyku sorunları, huzursuzluk, sinirlilik, konsantrasyon güçlüğü gibi yoksunluk belirtileri oluşur.

Sigara her solunduğunda 5000'den fazla kimyasal madde dokulara nüfuz eder. Başta diş etlerini kaplayarak diş minesine zarar verir ve sonrasında çürüklere sebep olur. Zamanla sinir uçlarına da zarar vererek koku alma kaybına sebep olur. En kötü etkileri solunum yolları üstünde görülür. Oksijenin yerine zehirli bir gaz olan karbonmonoksit kana karışır ve bu olay nefes darlığına yol açar. 

Sigaradaki nikotin ve diğer kimyasallar eş zamanlı olarak kan damarlarında daralmaya sebep olur ve kan akışını kısıtlar. Bu etkiler kan damarı duvarlarında kalınlaşmaya yol açarak pıhtı oluşma ihtimalini oldukça yükseltir bu da kalp krizini ve felci tetikler.

Ayrıca içinde bulundurduğu kimyasallar, kanser oluşturabilecek tehlikeli DNA mutasyonları oluşturur. Arsenik ve nikel gibi bileşenler DNA onarımını baltalar ve kanserle savaşma yeteneği de riske atılmış olur. Sigara sonucu en çok akciğer kanseri meydana gelse de görme bozukluğu ve kemiklerin zayıflamasının yanında birçok doku ve organda da kansere sebep olabilir. Sigara kanserin önlenebilen en önemli risk faktörüdür.

Sigara içen insanların ciltlerine bakıldığında gri, soluk ve sağlıksız olduğu görülür. Bunun sebebi nikotinin cilde giden kan dolaşımını zayıflatarak cilt sağlığını olumsuz etkilemesidir. Sigara dumanında da cilt hücrelerine zarar veren maddeler içerir. Sonuç olarak cilt incelir, erken yaşlanma görülür, egzama ve sivilce gibi cilt sorunlarında artışa neden olur.

Hafızayı zayıflatırken aynı zamanda öğrenmeyi ve mantıklı düşünmeyi olumsuz etkiler. Ayrıca yapılan çalışmalar sigara kullananlarda diğer birçok hastalığın yanında depresyon ve alzheimer riskinin de arttığını göstermiştir.

İçerisinde tek bir yararlı madde bulunmayan sigara sadece içen kişiye değil, çevresinde bulunan insanlara da zarar verir. Sigara içmek bir hak değildir ama sağlık her insanın hakkıdır ve pasif içiciliğe maruz kalan insanlar da sigaranın zehirli dumanından etkilenmektedir.

Bir bağımlılıktan kurtulmak hiç kolay olmamakla birlikte hiçbir zaman için geç değildir. Bırakılan andan itibaren hem psikolojik hem fiziksel iyileşmeler başlayacak ve hastalığa yakalanma riski git gide düşecektir. Sigarayı bırakmak isteyen kişi daha önceden bırakmayı deneyip bırakamadıysa bile bu motivasyon kırıcı olmamalıdır çünkü bırakmış olanların bir kısmı 3-4 defada başarmış olan kişilerdir. Ayrıca sigara polikliniklerinden alınan yardımla bırakmak daha da kolaylaşmıştır. Bağımlılık tipi ve derecesine göre uygun ilaçla tedavi yapılacaktır.

Son içilen sigaradan 20 dakika sonra kalp atışları ve kan basıncı normale dönmeye başlar ve on iki saat sonra oksijen taşıma kapasitesi artarak kalp krizi riski azalmaya başlar. İki gün sonunda koku ve tat almakla görevli sinir uçlarında iyileşme görülür. Daha az öksürük ve nefes yetmezliğiyle akciğerler bir ay içinde daha sağlıklı hale gelir. 9 ay içinde enfeksiyonlara dayanıklılık gelişir. Beş yıl sonra kalp hastalıkları riski yarıya düşer ve pıhtı oluşma ihtimali önemli ölçüde azalır. Git gide daha iyi duruma gelen vücut, 15 sene içinde koroner kalp hastalığına yakalanma riskini sigara içmeyen bir kişininkiyle eşitler. 

Yakılan her sigara hayata bağlılığı azaltır. Kalbinizi sigara dumanıyla kirletmeyin. 

ALO 171 SİGARAYI BIRAKMA HATTI

Kaynakça ve Çalışmalar:

https://www.camh.ca/en/health-info/mental-illness-and-addiction-index/nicotine-dependence

https://www.swedish.org/classes-and-resources/smoking-cessation/nicotine-dependence-how-it-happens

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/nicotine-dependence/symptoms-causes/syc-20351584