Güzellik , Estetik ve Simetri

 Önceki yazılarımda günümüzün gerçeklik dışı güzellik algısını eleştirmiştim ancak güzelliğin de hayatlarımızın önemli bir ögesi olduğundan bahsetmesem olmazdı. O halde güzelliği tanımlayalım.

"Güzellik, bir kişinin , somut bir nesnenin ve ya soyut bir kavramın algısal bir haz duyumsatan; hoşnutluk veren hususiyetidir."

Taş çağından beri atalarımızın yaptığı silahları çizdikleri duvar resimlerini hepimiz müzede ve ya televizyonda görmüşüzdür. Atalarımızın taşları simetrik yontmasının ve ya silahlarını süslemelerinin hiçbir pratik mantığı yoktur sadece öyle beğendikleri için simetrik yontmuşlardır.

Bu sebeple insanların güzelliğe sadece son yüzyıllarda değil  milyonlarca yıldır önem verdiğini söyleyebiliriz. Neden diye soracak olursanız cevap aslında çok basit: Simetri ve oranlar insanların vahşi doğada hayatta kalmasını sağladı.

 Doğadaki her canlı ve nesnede belli bir simetri ve oran vardır. Geyiklerin boynuzları mükemmel bir şekilde simetriktir ,  ağaçlar neredeyse simetrik büyür, yapraklar simetriktir. Atalarımız bu simetrilere göre neyi yiyebileceğini , nereye sığınabileceğini seçti ve hayatta kaldılar.

Orantılı yüzü olan eşler seçtiler çünkü orantılı vücut hatları ve yüze sahip olan insanların daha doğurgan ve ya erkekse fertil bireyler olduğunu biliyorlardı. Dolayısıyla orantılı ve simetrik şeyler gördüğümüzde milyonlarca yıl önce genetiğimize işlenmiş bu tecrübeler sayesinde beynimizdeki ödül merkezi uyarılıyor ve haz hissediyoruz.

 

 Güzellik kişisel tercihlere göre değişen bir olgu olsa da dediğim gibi genetiğimizde kodlu olduğundan insanlar Alzheimer gibi yavaş yavaş  beyin işlevlerini yitirdikleri hastalıklarda bile güzel olanı zorlanmadan seçebiliyorlar. Yapılan deneylerde orijinal sanat eserleriyle imitasyon olanlar sergilendi ve insanlardan hangisinin orijinal olduğunu göstermeleri istendi .

 İnsanların büyük çoğunluğu orijinal eseri buldu çünkü orijinal eserler ressamların bazı görsel düzenler çerçevesinde çizdikleri resimlerdir. İnsanlar onlarda güzellik hissi yaratacak bu paternleri (tam Türkçe karşılığını bilmiyorum ,desen sanırım :)) kolayca tanırlar.

 

Şimdi güzelliğin ,bu yazıyı yazmama sebep olan can alıcı bir özelliğine değineceğim: Güzellik bizi iyileştirir. Eskiden insanlar doğanın içinde yaşarlardı dolayısıyla güzellik her yerdeydi ancak son yüzyıllarda insanlar tamamen insan yapımı bir çevre yarattılar. Beton binalar , incelik ve estetikten yoksun sıkıcı yapılar... İnsanlar  estetik mimarilere bakmayı daha çok severler çünkü ince ayrıntılar onları sıkmaz ama günlük hayatında estetik bir manzara görebilenimiz çok azdır . Bunun önemi şu, sıkıcı beton binalarla dolu bir çevredeyseniz bu sizi sıkar ve içinizi karartır. Bu sıkkınlık kalp atışınızı ve stress hormonlarınızı yükselterek sizin ruh hastalıklarına yatkınlığınızı arttırır. 

Aksine estetik bir çevrede yaşıyorsanız ; evinizi güzel objelerle tablolarla süslediyseniz , etrafınızda doğadan bir parça varsa vs. yine beyninizdeki ödül merkezi uyarılacağından mutlu hissedersiniz. Ve eminim hepimiz mutlu olmanın bağışıklık üzerine olsun ruh sağlığı üzerine olsun ne kadar büyük etkileri olduğunu biliyoruzdur. (Kanser hastalarının moralle iyileşmesi gibi) Yine de size birkaç bilimsel araştırmadan bahsedip bu pozitif etkileri kafanızda somutlaştırmak istiyorum. Yapılan çalışmada iki hastane karşılaştırılmış.

 Hastanelerden biri yeni yapılmış, oldukça estetik , içi tablolarla dolu ve bakımlı güzel bir bahçesi olan bir hastaneyken diğeri eski ve sıradan bir hastaneymiş. Buralardaki hastaların ağrı kesiciye ihtiyaç duyma oranı ve taburcu edilme süreleri karşılaştırılmış. Sonuç olarak güzel olan hastanedeki hastaların hatrı sayılır derecede az ağrı kesiciye ihtiyaç duydukları ve sıradan hastanedeki hastalardan ortalama 2 gün daha erken taburcu oldukları gözlenmiş.  

                                       

yasadışı çete üyesi

Yani güzellik, güzel şeyler görmek, güzellik yaratmak bizi sadece ruhen değil fiziken de iyileştirir. Yazım yine çok uzadı farkındayım ama son bir çalışmadan daha bahsetmek istiyorum. Güzel birini görmek ödül merkezini uyarıp bizi mutlu eder demiştik. Yapılan sosyal bir deneyde aynı suçları işlemiş suçlular , iki eş değer mahkemede ayrı ayrı yargılanmışlar. Suçlulardan bir grup oldukça güzel  yüzlere sahipken diğeri görece çirkin  suçlularmış.

banka soyguncusu

 Aynı suçları işledikleri halde orantılı ve güzel yüzlere sahip suçlulara mahkemeden  %33 daha az ceza vermiş. Çünkü insanlar güzel bir yüz gördüğünde içten içe onun harika olduğunu düşünürler ve suçlu bile olsa hafifletici sebepler ararlar. Güzelliğin insanların seçimlerini ve yargılarını ne kadar değiştirebildiğini gördünüz.😅 

Yaşadığımız yeri düzenli ve güzel hale getirmenin  ,kişisel bakımımıza dikkat etmenin sağlığımız için ne kadar önemli olduğunu anlatabilmişimdir umarım.

 Peki siz hayatınızda güzelliğin yarattığı bir haksızlık(yukarıda suçlu örneğindeki gibi) ve ya pozitif bir etki (hastane örneğindeki gibi) yaşadınız mı? Yorumlar sizin😋

Sağlıkla kalıınnn..

Kaynakça:

• https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0020764017744582
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3130383/
• https://www.nature.com/articles/srep39731
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24704947/
• https://aesthetics.univie.ac.at/research/art-emotion/
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5328392/